İŞ GÜVENLİĞİ - 2

İş kazaları üç şekilde performans değerlendirmesinin içerisine sokulabilir:

* İşkazalarının parasal değeri

* Kaza sıklık oranı

* Kaza ağırlık oranı

Mekanik ve fiziksel kazaların kontrol ve kıymetlendirilmesi, bir mühendislik fonksiyonudur.

Bir iş kazasından sonra üç durum yaşanabilir:

* Hasar var, yaralanma yok

* Hasar yok, yaralanma yok

* Yaralanma var

İş kazaları soruşturulurken aşağıdaki durumlara dikkat edilmelidir:

* Kazaların aralarında ayırım yapılmaksızın mutlaka ve hepsi değerlendirilmelidir.

* Soruşturma derhal yapılmalıdır.

* Çalışanı ürkütmeden yapılmalıdır.

İş kazalarıyla ilgili soruşturma yürütülürken aşağıdaki sorular sorulmalıdır:

* Kim?

* Ne zaman?

* Ne ile?

* Nerede?

* Niçin?

* Nasıl?

İş kazasının temel unsurları aşağıdaki gibidir:

* Yaralanma

* Kaza

* Güvensiz hareket yada durum

* Kazayla ilgili kişi ya da kişiler

Mekanik ve fiziksel tehlikelerin azaltılması için alınacak tedbirler arasında işyeri dizaynı ve planlaması, makina ve donanım, çalışma noktaları koruyucuları, el aletleri, elektrik teçhizat ve tesisatı, işyeri tertip, düzen ve temizlik, malzeme nakli, bakım, satın alma prosedürleri sayılabilir.

İş kazalarına önlem olarak aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır:

* İş analizi

* İş talimatı

* Eğitim

* Denetleme

İş analizi yapılırken dikkat edilmesi gerekenler:

* İş iyi etüd edilmelidir.

* İş, adımlara (step) ayırılmalıdır.

* İş adımları çok detaylı tanımlanmamalıdır.

* İş adımları çok genel tanımlanmamalıdır.

* İş adımları sırasında tehlike ve güvenliğe önem verilmelidir.

* İş analizi sırasında çarpma – çarpılma – çekme – itme – kayma – düşme – zorlanma – zehirlenme vb. durumlar belirtilmelidir.

* Ağır iş kazalarına neden olabilecek iş adımlarına öncelik verilmelidir.

* İşin tanımlanması amacıyla gözlenecek işçi, doğru seçilmelidir.

* İşin tanımlanması amacıyla gözlenecek işçiye gözlemin amacı mutlaka anlatılmalıdır.

* İşin tanımlanması amacıyla işçi, işini yaparken gözlenmelidir.

* İşin tanımlanması amacıyla gözlenen işçinin tüm adımları kaydedilmelidir.

* İş analizi sonucu işin geliştirilmesi düşünülmelidir.

* İşin geliştirilmesi için işin yeni bir yolla yapılması, tehlikeli şartların değiştirilmesi, iş talimatlarındaki hataların yok edilmesi, tehlikeli işin gereği ya da sıklığının azaltılması düşünülmelidir.

İş talimatı yapılırken dikkat edilmesi gerekenler:

* Talimatın hazırlık, sunuş, uygulama, test aşamaları olmalıdır.

* Hazırlık aşamasında; işe ilgi yaratılarak, eğitim materyali hazırlanır ve ne-nasıl öğretilecek sorusu yanıtlanır.

* Sunuş aşamasında; eğitici işi önce kendisi yapar, gösterir ve anlatır; bir oturumda en fazla 5 ya da altı konu sunulur, kullanılan donanım detaylı olarak açıklanır, ana konular sürekli anımsatılır, aynı işlemler defalarca tekrar edilir.

* Uygulama aşamasında; eğitilen kişi ana konuları açıklar, donanıma dokunmaz ancak açıklar, işlemi gerçekleştirir, işi yapamıyorsa en başa döner, eğitici tarafından gözlenir.

* Test aşamasında; eğitilen kişi açıklama yapmadan işi yapar, işi yapamıyorsa en başa döner, eğitici tarafından gözlenir.

Eğitim yapılırken dikkat edilmesi gerekenler:

* Eğitim programı, konu-gereksinimler-programın ana hatları-eğitim malzemeleri-eğitim yöntemleri dikkate alınarak hazırlanır.

* Eğitim, usta-çırak ve konferans metodlarıyla gerçekleştirilmelidir.

* Oryantasyon sırasındaki eğitimde, başka işte ya da donanımda çalışılamaz, tehlikeli durumlar ve yaralanmalar ilk amire bildirilir, makinede koruyucusuz ya da koruyucu malzemesiz çalışılamaz.

* Eğitim sonucu faaliyetlerin geri dönüşü olarak ödüller; motivasyon, reklam, anımsatma amaçlı verilebilir, ancak konu ve değeriyle orantılı ve bütçeli olmalıdır.

* Ödüller, en az iş kazası yapan bölüme ve/veya personeline, işgüvenliği kurallarına en çok uyan bölüme ve/veya personeline, işgüvenliği ile ilgili en verimli katkıda bulunan bölüme ve/veya personeline verilir.

Periyodik denetlemeler yapılırken dikkat edilmesi gerekenler:

* Periyodik denetlemeler, makine ve donanımın bakımlı ve güvenli olarak kullanıma uygunluğunu sağlar, tehlikeyi saptar, önlenmesine yardımcı olur. Ancak tamirat bakımcıların sorumluluğundadır.

* Periyodik denetlemelerde talimatlar kesinlikle uygulanır, uygulama yetkisi uygun kişilere verilebilir.

* Periyodik denetlemeler, işgüvenliği personeli, bakım personeli, özel lisanslı denetleyiciler, devlet müfettişleri tarafindan yapılabilir.

* Sürekli yapılan denetimler ve/veya planlı yapılan denetimler; hata bulma-eleştiri ve durumları bulma-tehlike saptama şeklinde yapılabilir. Sürekli denetimler; işçiler, ustabaşları, formenler, supervayzırlar, bakım personelince yapılır. Planlı denetimler genel, ara sıra yapılan ve periyodik denetim olarak üçe ayrılır.

* Denetimlere katılımı sağlayan diğer aktiviteler; iş güvenliği komiteleri, denetlemeler, işgüvenliği toplantılari, işgüvenliği posterleri, işgüvenliği yarışmaları, yangın ve ilkyardım eğitimleri olarak sayılabilir.

Memet Özkan

memeto@hotmail.com