LOJİSTİK PERFORMANS VE SONUÇ GÖSTERGELERİ -1
Doğada rastlanan
her taşın altına bakılmalıdır. Çünkü gerçeğe bazen caddelerde değil,
patika yollarda rastlanır.
Bacon
Danismend’in Strateji kategorisinde yer alan Balanced Scorecard (BS) hakkındaki yazımızda da belirtildiği gibi, işletme stratejileri ancak performans (öncül) ve sonuç (ardıl) göstergelere bağlandığı ölçüde yaşam olanağı bulurlar. Farklı işletmelerde kullanılan performans ve sonuç göstergelerinin, genelde aynı ve uzun zamandan beri de değişmediğini göz önüne alırsak, öncelikle bu göstergeleri iyi bilmemiz gerekiyor. Bu konuda genel bilgileri en iyi derleyen dört kaynaktan da yararlanarak, Lojistik Yönetimi kategorisinde lojistik göstergeler, Mali İşler Yönetimi kategorisinde ise mali göstergeler ile başlıyoruz.
İlerleyen yazılarda göstergeleri tanıtmaya devam ederken, elde ettiklerimizi lojistik ve mali işler iş akışları ile bütünleştireceğiz. Amacımız lojistik ve mali işler yönetimi hakkında her yönüyle stratejik düşünme yeteneği kazanabilmektir.
GÖSTERGELER:
Gerçekleşen sonuç (üretim, satış, kar…)
Etkenlik : ————————————–
Beklenen sonuç (üretim, satış, kar…)
Tüketilmesi beklenen
Verim oranı : ——————– x 100
Tüketilen
Çıktı
Verimlilik : —–
Girdi
Tüketilen
Yararlanma oranı: ——— x 100
Kullanılabilir
Standart (beklenen) çalışma süresi
İşgücü verimi : ——————————— x 100
Gerçek çalışma süresi
PERFORMANS BOYUTLARINA İLİŞKİN GÖSTERGELERE ÖRNEKLER
A-Etkenlik
-Satış personeli tarafından gerçekşeştirilen satış kotası yüzdesi
-Ürün ya da bölge başına müşteri devri
-Programlardan sapma
-Pazar payı( mevcut ve potansiyel yüzdesi)
-Müşteriler açısından işletmenin itibarı
-Gerçekleşen projeler/Planlanan projeler
-Zamanında teslim edilen mal yüzdesi
B-Verim-Yararlanma Oranları
-En yüksek -en düşük veya düşük hedef düzeyleri
-Üretim için planlanan malzeme eksikliği yüzdesi
-Bir siparişin gerçekleşmesinde ortalama toplam maliyetindeki değişme
-En alt düzeye düşen stok kalemlerine ait bildirimler
-Yüksek oranda bozuk mal veya israf
-Makina arızası
-İşgücü (direct ve indirect) oranları
-Ortalama üretim süresi(ürüne gore)
-Makina kullanım oranları
-Yer kullanım oranları
-Stok devir oranları
C- Kalite
-Satın alınan mal ve malzemede red yüzdesi
-Red oranları (üretimde)
-Yeniden işleme, düzeltme oranları
-Müşteri şikayetleri oranı
-Garanti masrafları
D-Verimlilik
-Çalışan başına satış
-Çalışan başına üretim
-Enerji verimliliği
E-Çalışma Yaşamının Kalitesi
-Devamsızlık
-İş devir oranı
-İşçi-işveren uyuşmazlıklarının sayısı
-Kaza sayısı
-Hedeflenen düzeyi geçen işçilik saatleri
F-Yenilik
-Yeni uygulanan üretim yöntemleri sayısı
-Yeni yöntem uygulamaları sonucu sağlanan zaman ve maliyet tasarrufu
-Yeni teknoloji uygulamaları sonucu sağlanan zaman ve maliyet tasarrufu
ÜST YÖNETİM DÜZEYLERİ İÇİN BİREYSEL GÖSTERGELER
· Satışlar
*Yıllık, 6 aylık Satış İndeksleri
*Pazar Payı İndeksleri
Önemli Siparişler
*——————-
Günlük ortalama satışlar
Teslim edilen siparişler
*————————-
Kabul edilen siparişler
Kabul edilen siparişler
*————————
Sipariş önerileri
*Stok Oranları
· Satıcılar ve Satın Alma Kalitesi
*Malzeme Alım Fiyatı İndeksleri
Önemli alım siparişleri
*———————-
Ortalama günlük alımlar
Geri gönderilen malların değeri
*—————————–
Toplam alımlar
· Çalışanlar
İşten ayrılanların sayısı
(ya da toplam ücretler ya da satışlar)
*————————————-
Ortalama çalışan sayısı
Net Kâr (ya da katma değer)
*——————————-
Ortalama çalışan sayısı
Gerçek çalışılan saatler
*———————-
Planlanan saatler
ALT DÜZEY YÖNETİM GÖSTERGELERİ
*Üretim Miktarları
*Gerçek İşçilik Saatleri
*Gerçek Makine Saatleri
*Boş işçilik/Makine süreleri
*İşçi sorumluluğunda
*Yönetimin sorumluluğunda
*Devamsızlıklar(Toplam/İşçi)
*Hatalı üretim (yeniden işlenebilir)
*Hatalı üretim(yeniden işlenemez)
*Günlük programlardan sapmalar
*Zamanında tamamlanan işlerin yüzdesi
*Geciken işlerin yüzdesi
*Makine bakım süreleri
*Yeniden İşleme İşçiliği Süresi
*Malzeme tüketimi
*Malzeme Atık Miktarları
*Yarı Mamul Stok Miktarı
*Soruşturmaya Giren Kaza Sayısı
*İlk Yardım Gerektiren Kaza Sayısı
Parça üretim miktarı (işleme gore)
*——————————-
İşçilik süresi (tüm atölye için)
Parça üretim miktarı
*——————–
Makine saatleri
Boş işçilik süresi
*——————-
Mevcut İşçilik süresi
Boş makine süresi
*———————
Mevcut makine süresi
Standart üretim
*İş gücü verimi=——————-
Gerçekleşen üretim
Kalite özelliklerinden aşırı sapma gösteren üretimler
*———————————————— x 100
Toplam üretim
Standart Üretim
*Makine Verimi=—————–
Gerçek Üretim
*Günlük ve haftalık prim hesaplamaları
EN ÇOK KULLANILAN VERİMLİLİK ORANLARI
1.İşgücü Verimlilik Oranları
Satışlar
*——————
Toplam çalışanlar
Katma Değer
*—————-
Toplam Ücretler
Üretim Miktarı(Değeri)
*——————–
Toplam Adam Saatler
2.Malzeme Verimliliği Oranları
Üretim Miktarı (Değeri)
*———————————
Kullanılan Malzeme Miktarı( Değeri)
3.Makine Verimliliği
Üretim Miktarı(Değeri)
*————————————-
Toplam Makine saaatleri( -Boş Süreler)
Üretim Miktarı(Değeri)
* ————————
Toplam Makine Maliyetleri
4.Enerji Verimliliği Oranları
Üretim Miktarı
*—————–
Yakıt Tüketimi (ya da enerji)
Satışlar
*————–
Enerji Maliyeti
Konu incelenmeye devam edilecektir…
Yararlanılan kaynaklar:
1. İşletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi-Çok yönlü performans Göstergeleri-Zühal Akal-1992-Milli Prodüktivite yayınları
2. İşletmelerde karar verme teknikleri, Dç Dr. Muammer Doğan, Bilgehan Basımevi, 1985
3. Mpm-Refa, Planlama ve yöneltme yöntem bilgisi, 1985
4. Mpm-Refa, İş etüdünün temelleri, 1971
Memet Özkan
memeto@hotmail.com