MORALİ YÜKSEK TUTMAK
“Hırsınızı azaltmaya çalışan insanlardan uzak durun. Küçük insanlar her zaman bunu yapar, ama gerçekten büyük olan insanlar, sizin de büyük bir insan olabileceğinizi hissettirir.”
Mark Twain
Ne zaman bir girişimde bulunup yeni ve farklı bir şey yapmaya yeltenseniz, moraliniz bir sınavdan geçecektir. Yüksek performans sürecinin planlama ve başlangıç evrelerinde moraliniz ve hevesiniz, beklentileriniz nedeniyle hep en yüksek düzeyde olma eğilimindedir. Sorunlar ortaya çıktıkça ve sürecinizin soğuk kara kış dönemine yaklaştıkça, moraliniz şiddetli saldırılara uğrayacaktır.
Yüksek performans insanı, kişisel gelişmenizin ve üretkenliğinizdeki artışın moralinize ne denli bağlı olduğunu anlamanız gerekiyor.Moralinize gereken ilgiyi göstermediğinizde, farkına bile varmadan kendi çabalarınızı sabote etmiş olursunuz. İlerlemenizin önündeki büyük barikatlar ile öteki engeller açıkça ortadadır ve bunlar ya kararlı bir biçimde onlarla yüzleşerek ya da akıllıca manevralarla aşılır.
Moralinizin yıpranması ise tümüyle farklı bir olaydır. Moral yitimi sizi kanser gibi sessiz sedasız yiyip bitirecek, sinsi ve sürekli tırmanan bir beladır. Üzerinize musallat olur ve evinizin ahşap döşemelerini kemiren tahta kurtları gibi içinizi un ufak eder. Günün birinde zemin kata düşünceye dek moralinizle ilgili bir sorununuz olduğunu bile fark etmeyebilirsiniz. Ancak o zaman, düştüğünüz yerde otururken kafanızı kaşıyıp “Herhalde moralimle ilgili bir sorunum var,” dersiniz. Oysa sizin o sorununuz, göçen döşeme tahtalarından aşağı düşmeden çok önce başlamıştır.
Moral sorunlarınızla baş etmek için iş işten geçinceye dek beklemeyin. Bu tür sorunlar açıkça görülür hale geldikleri zaman, yapıyı çökmekten kurtarma olasılığı kalmamış olabilir. Moral, her gün özen gösterilmesi gereken bir konudur.
MORALİNİZİ YÜKSEK TUTMADA 15 ADIM
İçinde bulunduğunuz koşullar ne olursa olsun, moralinizi düzeltmek ve yüksek tutmak için uygulayabileceğiniz şeyleri içeren bir liste sunuyorum size. Ben bunların tümünü yaparım. İçlerinden bazıları size ötekilerden daha çekici gelebilir ancak her birinin ayrı bir değeri vardır. Eğer yeterince düşünecek olursanız, siz de moralinizi yükselten şeylerin bir listesini hazırlayabilirsiniz.
1. Yeni bir hedefler listesi hazırlayın.
Düzenli olarak yeni bir hedefler listesi hazırlamak, özellikle de gelecek 24 saat ile ilgili hedefler belirlemek, sizi birkaçını başarmak üzere hazırlayacaktır. Hedeflerinizi içeren bir liste hazırlanmış olmanız bile tek başına onları gerçekleştirme konusunda sizi uyaracaktır.
Durumunuzu her gün geliştirmeniz, size yaşamınızı sürdürmeniz için gereken başarı duygusunu verecektir. Birinin sizi büronuzda ölü bulmasını istemezsiniz. Üzerinde artık hiçbir etkinizin olamdığı geçmişe gömülüp kalmak ve yine üzerinde hiç bir etkinizin olmayacağı gelecek konusunda endişelere kapılmak sizi öldürecek, ya da en azından ölmüş olmayı istemenize neden olacaktır.
Kendi yazgınız üzerinde etkili olabileceğiniz içinde yaşadığınız şu anın bilinçli yeterlilik düzeyinde çaba göstermeniz, yaşamınızı sürdürmeniz için gereken umut duygusunu sağlayacaktır.
2. Yürüyüşe çıkın.
Parkta, sahilde ya da dağlarda yalnız başınıza çıkacağınız bir yürüyüş ruhunuz üzerinde gençleştirici bir etki yaratcaktır. İş yükünüze zaman zaman ara verip kendinize zaman ayırmanız, bir an için bile olsa neşelenmenizi sağlayacaktır. Burnunuzu değirmen taşına dayadığınız zaman bütün enerjinizi dar bir koridora sıkıştırmış olursunuz. Ana çalışma mekanınızın dışına çıkıp zihninize geniş ve açık alanlarda gezinme fırsatı tanımanız moralinizin yerine gelmesine yardımcı olacaktır.
3.Çeşitli konularda çokça kitap alın (ve okuyun)
Hevesli bir okur değilseniz bile, zaman zaman kendinizi bir iki kitap okumaya zorlayın. Ancak kendinizi hep başarı konusunda ya da kişisel performansınızı geliştirme konusunda kitaplar okumaya zorlamayın. Roman da, öykü de, başka türde kitaplar da okuyun. Okuma eylemi beyninizin öteki durumlarda fazla çalışmayan körelmiş bölümlerini harekete geçirip işletecektir.
4. Hafta sonu için lüks bir otele ya da kaplıcaya kaçın.
Neyin lüks olduğu insandan insana değişir. Burada önemli olan, kendi kendinize özel bir ağırlama programı uygulamanızdır. Eğer çok sıkı çalışıyor ve çok otomobil kullanıyorsanız, neden biraz da başkalarının sizi beklemesini istemeyesiniz? Bu yaklaşım alışkanlıkları kıracak, odak ayarınızı değiştirecek ve duygusal akülerinizin yeniden enerjiyle dolmasını sağlayacaktır.
Tek başına dağlar ya da deniz kıyısında kamp kurmayı tercih edebilirsiniz. Eğer hafta sonunuz çalışma sisteminiz gibi iyi düzenlenmiş, sıradan ve alışıldık bir şeyse size pek bir şey kazandırmayacaktır. Yılda bir veya iki uzunca tatil yapabilmek için hafta sonlarınızdan vazgeçmeye sakın kalkmayın. Uzun tatillere asla karşı değilim, ama akünüz bir kez boşalırsa onları yeniden dolduruncaya dek boş kalacaktır. İşte bu nedenle düzenli olarak minik tatiller yapmayı savunuyorum.
5. Fizik kondisyonunuzu iyileştirin.
Kendinizi fiziksel olarak nasıl hissetiğinizle duygusal olarak nasıl hissettiğiniz arasında bir bağ vardır. Fiziksel durumunuz duygusal durumunuzu derinden etkiler. Aynı şekilde duygusal durumunuz fiziksel durumunuzu belirler. Moraliniz ne denli yüksekse, kendinizi fiziksel yöndende o denli iyi hissedersiniz. Yüksek moral ortamında işe devamsızlık, düşük moral ortamındaki devamsızlığın yanında fazla etkili olmaz. Bu önermelerin tümü, sizin kişisel moralinizi yükseltmek üzere sunduğum ipuçlarıdır. İster yürüyün, ister yüzün, isterseniz bir sağlık kulübüne üye olun; ama düzenli olarak beden eğitimi yapın. Fizik kondisyonunuzu zirveye çıkarmak, başarma duygusuna erişmenin bir başka yoludur.
6. Her zaman istemiş olduğunuz bir şeyi satın alın.
Gerilimini gidermek için sürekli alışverişe çıkan biriyseniz, bu öneri sizin için pek uygun değidir. Hep isteyip de alamadığınız bir şeyi satın almanın, kişisel ödülü kişisel bir çaba ile birleştirmenizdir. Bu şekilde, istek listenizde çoktandır var olan bir şeyi satın almayı planlamak, onun için para biriktirmek ve gidip seçerek satın almak başka türlü bir başarma duygusu hissettirecektir.
7.İlginç insanları akşam yemeğine çağırın.
Yazar James Newton; Thomas Edison’I, Henry Ford’u, Dr. Alexis Carrel’I, Harvey Firestone’u ve Charles Lindbergh’I, iş saatleri dışında onlarla yemek yerken tanımıştır. Uyarıcı insanlarla, özellikle de çalışma alanı sizinkinden farklı olanlarla serbest zamanlarda bir araya gelmek, beyninizin başka türlü harekete geçiremeyeceğiniz bölümlerini çalıştırıp geliştirmenin bir başka yoludur. Başka insanların bakış açılarını dinlemek, hiç kuşku yok, sizin bakış açınızı da genişletecektir.
8. İyi müzikler seçip dineyin.
Çeşitli alanlarda kitap okumak gibi, müzik dinlemek de, büyük bir olasılıkla beyninizin düzenli olarak işletmediğiniz bazı bölümlerinin çalışmasını sağlayacaktır. Sizin, eşinizin ya da ailenizin “iyi müzik “ anlayışlarınız uyuşmasa bile bunun önemi yoktur. Önemli olan sizin moralinizi yükseltecek bir şeyler dinlemenizdir. Eğer dinlediğiniz müziğin sözleri varsa, siz de yüksek sesle o sözlere eşlik edin; hem de olabiliyorsa ciğerlerinizin var gücüyle. Bu yöntem de, gündelik yaşantınız içinde beyninizin pek kullanmadığınız bölümlerini harekete geçirmiş ve moralinizi yükseltmiş olacaksınız.
Birileri bana zihnimi dinlendirmek için klasik müzik dinlememi önermişti. Daha önce hiç klasik müzik dinlememiştim. Şimdi ise sürekli bu tür müziği dinliyorum. Yolculuğa ya da yürüyüşe çıkarken bile yanıma bir kaset çalar alıp dinlemeye devam ediyorum. Zihninizi sıradan yaşam akışı içinde hiç gitmediğiniz yönlere götürmenin hem inanılmaz bir sakinleştirici, hem de gençleştirici bir etkisi vardır.
9. Evinizi ve işyerinizi düzene sokun.
Eviniz ve işyeriniz dağınıksa kendinizi kontrolden çıkmış gibi hissedersiniz. Birçok insan, evinin ya da işyerinin dağınık olması yüzünden yaratıcı olamadığını ileri sürer. Bence bu kendi yaşamlarını denetim altına almamak için bulunmuş bir bahaneden başka bir şey değidir. Kişisel çevreniz üzerinde bile olsa, denetim gücüne sahip olmak, bir sorumluluk üstlenmeniz anlamına gelir. Az önce bazı insanların neden bundan kaçındıklarını anlattım. Ama kişisel çevrenizi düzene sokmak bir denetim belirtisidir ve sizin başarı duygunuzu, böylece de kişisel moralinizi artıracak bir unsurdur.
10.Gidip komik bir film ya da bir komedyenin gösterisini izleyin.
Bir başka deyişle, gülün. Hiçbir şey size gülmek kadar, yaşamın çok ciddiye alınmaması gerektiğini iyi anlatamaz. Perspektifinizi yitirdiyseniz, bu genellikle daha dengeli bir yaklaşımla çözülebilecek olan herhangi bir soruna, aklınızı çok fazla yormanızdan dolayıdır. Üzerinde ciddi olarak durulması gereken hiçbir konu yoktur demek istemiyorum. Ancak, bilinçli bir tercihle yaşamınıza kahkahayı katmanız hem iyi bir denge tutturmanızı sağlayacak, hem de moralinizi yükseltecektir.
11. Meziyetlerinizin ve başarılarınızın listesini tutun.
“İşte Hayatınız” türünden ayrıntılı bir belgesel hazırlamanız gerekmez. Yalnızca düzenli olarak zaman ayırıp başarılarınızın listesini yapın;böylece onları yeniden anımsayacaksınız. Birçok insan - belki siz de onlardan birisinizdir – kendi başarılarını değerlendirmekte çok yavaştır. Doğru bir yaklaşımla, geçen yıllar boyunca başarmış olduğunuz şeylerin ve aldığınız ödüllerin bilincinde olmak, bu gün neleri başarabilecek güçte olduğunuz konusunda kendinize olan güveninizi artıracaktır.
12. Her zaman kendinizi iyi hissetmenize neden olan birileriyle konuşun.
Bunlar tercihen sizin alanınızın dışındaki kişiler olsun. Bu insan eşiniz, yakın bir arkadaşınız, bir akrabanız belki de bir akıl hocası olabilir. Yaşamınızda mutlaka sizin üzerinde olumlu etkisi olan bir kaç ya da birçok insan vardır. Bunlar büyük olasılıkla özgüveni yüksek olan ve size saygı duyan, sizi yüreklendiren kişilerdir. İnsanların çoğu yardım isteme konusunda çşekingendir. Benim de yıllarca en büyük sorunlarımdan biri bu olmuştur. Moralinizi yükseltmek için yardım istemenin herhangi bir proje konusunda yardım istemek kadar önemli olduğunu ne denli erken öğrenirseniz, moraliniz o denli hızla yükselecektir.
13. Bir hobi edinin.
Bu size basmakalıp gibi görünebilir ama yine de görüşünüzü genişletebilecek yollardan biridir. Zihinsel yeteneklerinizi dar bir alandaki çalışmalar üzerinde yoğunlaştırdığınızda; yeteneklerinize, bilgilerinize ve deneyimlerinize uyan geniş ilgi alanlarından yoksun kalmanın yanı sıra, düşünme kapasitenizi de çabucak tüketirsiniz. Bunu söylerken, aynı anda birkaç meslek alanında kendinizi geliştirmenizi önerdiğim anlaşılmasın. Tam tersine, kariyerinizin mutlaka iyi odaklanmış olması gerekir. Ama değişik alanlardaki yetenek ve becerilerinize de hak ettikleri zamanı ayırmalısınız ki başarma duygusunu tadabileceğiniz yeni alanlar elde edebilesiniz.
14. Yardıma gereksinimi olan birilerine yardım edin.
Kendi duygusal alışkanlıklarınızın, kalıplarınızın dışına çıkmak için kendi dünyanızın dışına çıkıp bir başkasına yardım etmekten daha etkili bir yol yoktur. Çalışma ortamında yanınızdaki insanlara yardım etmek, her zaman önceliğiniz olmalıdır. Sizden daha şanslı olan birini bulup (her zaman sizden daha az şanslı insanlar vardır.) onlara düzenli olarak (yalnızca tatil günlerinde değil, diğer günlerde de) yardım etmek, kendi yaşantınızı daha iyi değerlendirmenize yardım edecek ve kendi dünyanızın baş döndürücü akışı içinde kolaylıkla gözden kaçırabileceğiniz, kişiliğinizin geliştirici yönünü harekete geçirecektir.
15. Başka birini mutlu edin.
Bu, başka birinin başarılı olmasına ya da hayatta kalmasına yardımcı olmaktan daha farklı bir şeydir. Günde on dakikanızı başka birilerini neşelendirmeye ayırın. İster bir kişiyi, ister birçok kişiyi; hiç fark etmez. Birilerini sevindirmek için planlanmış bir çaba içinde olursanız, kendi moralinizin de hızla yükseldiğini görürsünüz. Böyle bir çabanın kendi moralinizi ne denli kısa bir süre içinde yükselttiğine şaşıracaksınız.
Nesrin Yalçın
Nesrin.yalcin@t-systems.com.tr